Created by MS 27 December 2024
RBI Action on Accounts:नमस्कार वाचक मित्रांनो,भारतीय बँकिंग प्रणाली व्यवस्थित आणि सुरक्षित ठेवण्यासाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) वेळोवेळी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करते. अलीकडेच, आरबीआयने बँकांना निष्क्रिय खात्यांची संख्या कमी करण्यासाठी आवश्यक पावले उचलण्याचे निर्देश दिले आहेत आणि खातेधारकांना यामुळे होणाऱ्या गैरसोयीपासून वाचवले आहे. या लेखात आपण निष्क्रिय खात्यांची समस्या, त्याच्याशी संबंधित धोके आणि खाती सक्रिय करण्याचे मार्ग यावर चर्चा करू.RBI Action on Accounts
निष्क्रिय बँक खाते म्हणजे काय?
निष्क्रिय बँक खाती अशी आहेत ज्यात दीर्घ कालावधीसाठी (सामान्यतः 12 ते 24 महिने) कोणतेही व्यवहार केले गेले नाहीत. यामध्ये ना पैसे जमा केले जातात, काढले जात नाहीत किंवा इतर कोणताही व्यवहार केला जात नाही. बँक अशी खाती “गोठवते”, ज्यामुळे खातेदार ते खाते वापरू शकत नाहीत.RBI Action on Accounts
निष्क्रिय खाती खातेदारांसाठी गैरसोयीची तर असतातच, पण बँकिंग व्यवस्थेसाठीही समस्या निर्माण करतात. या खात्यांमध्ये पडलेल्या रकमेचा कोणताही खातेदार किंवा बँक वापर करू शकत नाही. RBI Action on Accounts
निष्क्रिय खात्यांची वाढती संख्या आणि आरबीआय आदेश
अलिकडच्या वर्षांत निष्क्रिय खात्यांच्या संख्येत वाढ झाली आहे. यावर चिंता व्यक्त करत आरबीआयने बँकांना या समस्येवर तोडगा काढण्याचे निर्देश दिले आहेत. RBI ने बँकांना सल्ला दिला आहे:RBI Action on Accounts
- निष्क्रिय खात्यांचा त्रैमासिक अहवाल तयार करा.
- खात्यांच्या स्थितीचे निरीक्षण करा.
- खातेधारकांना खात्याच्या स्थितीबद्दल माहिती द्या.
- या पावलेमुळे खातेदारांना दिलासा तर मिळेलच पण बँकिंग व्यवस्था अधिक प्रभावी होईल.
निष्क्रिय खात्यांशी संबंधित धोके
पैशाची स्थिरता:निष्क्रिय खात्यांमध्ये जमा केलेल्या रकमेचा ना खातेदाराला फायदा होतो ना बँक ती गुंतवण्यास सक्षम असते.RBI Action on Accounts
फसवणुकीचा धोका:दीर्घ कालावधीसाठी निष्क्रिय राहणाऱ्या खाती फसवणुकीचा धोका वाढवतात. जर एखाद्या अनधिकृत व्यक्तीला या खात्याच्या माहितीवर प्रवेश मिळाला तर तो त्याचा गैरवापर करू शकतो.
बँकिंग प्रणालीवर भार:निष्क्रिय खात्यांच्या संख्येत वाढ झाल्यामुळे बँकांवर अतिरिक्त व्यवस्थापन दबाव येतो, ज्यामुळे त्यांच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो.
RBI सूचना: निष्क्रिय खाती सक्रिय करण्याचे मार्ग
खातेदारांच्या मदतीने निष्क्रिय खाती सक्रिय करण्यासाठी आरबीआयने बँकांना खालील उपाय सुचवले आहेत:
केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे:खातेधारकांना त्यांची ओळख आणि पत्ता पुष्टी करण्यासाठी KYC प्रक्रिया पूर्ण करण्यास सांगितले पाहिजे. हे खाते सक्रिय करते.
डिजिटल सुविधांचा वापर:बँकांनी खातेधारकांना मोबाईल बँकिंग, इंटरनेट बँकिंग आणि व्हिडिओ ग्राहक ओळख प्रक्रिया यासारख्या डिजिटल सेवा वापरण्यास प्रोत्साहित केले पाहिजे.
शाखांमध्ये सहाय्य:बँकांनी त्यांच्या शाखांमधील खातेदारांना मदत करण्यासाठी KYC प्रक्रिया सोपी आणि सोयीस्कर करावी.
नियमित निरीक्षण:बँकांनी नियमितपणे निष्क्रिय खात्यांवर लक्ष ठेवले पाहिजे आणि खाते निष्क्रिय झाल्यास खातेधारकांना कळवावे.
निष्क्रिय खाते कसे सक्रिय करावे?
तुमचे खाते निष्क्रिय केले गेले असल्यास, ते सक्रिय करण्यासाठी तुम्ही पुढील चरणे घेऊ शकता:
केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करा:तुमचे आधार कार्ड, पॅन कार्ड आणि ॲड्रेस प्रूफ अशी कागदपत्रे बँकेत जमा करा.
व्यवहार करा:तुमचे खाते सक्रिय करण्याचा सर्वात सोपा मार्ग म्हणजे त्यावर व्यवहार करणे. तुम्ही पैसे जमा करू शकता, पैसे काढू शकता किंवा ऑनलाइन व्यवहार करू शकता.
बँकेच्या शाखेला भेट द्या:तुम्हाला ऑनलाइन प्रक्रियेत अडचण येत असल्यास, बँकेच्या शाखेला भेट द्या आणि आवश्यक माहिती मिळवा.
ग्राहक सेवेशी संपर्क साधा:बँकेच्या ग्राहक सेवा हेल्पलाइनवर कॉल करा आणि खाते सक्रिय करण्याची प्रक्रिया जाणून घ्या.
निष्क्रिय खाती टाळण्याचे मार्ग
नियमित व्यवहार करा:तुमच्या खात्यात नियतकालिक व्यवहार करा.
सर्व खात्यांचे निरीक्षण करा:तुमच्याकडे एकापेक्षा जास्त बँक खाती असल्यास, ते नियमितपणे तपासा आणि अनावश्यक खाती बंद करा.
योग्य माहिती अपडेट करा:तुमची KYC माहिती वेळोवेळी बँकेकडे अपडेट करा.
डिजिटल सेवा वापरा:मोबाईल आणि इंटरनेट बँकिंग वापरा. हे केवळ वेळेची बचत करणार नाही तर तुमचे खाते सक्रिय ठेवण्यास देखील मदत करेल.
निष्क्रिय खाती बँका आणि खातेदार दोघांसाठी समस्या निर्माण करू शकतात. RBI च्या सूचना आणि बँकांनी उचललेली पावले ही समस्या सोडवण्यास मदत करतील. खातेदारांनीही त्यांची जबाबदारी समजून वेळोवेळी त्यांच्या खात्यांची स्थिती तपासली पाहिजे.RBI Guidline
नियमित व्यवहार करून, KYC प्रक्रियेचे अनुसरण करून आणि डिजिटल सेवा वापरून, तुम्ही तुमचे खाते सक्रिय आणि सुरक्षित ठेवू शकता. हे केवळ बँकिंग प्रणाली मजबूत करणार नाही तर तुमचा आर्थिक अनुभव देखील सुधारेल.RBI Guidline