Created by MS 20 January 2025
Reserve Bank of India new Guideline : नमस्कार मित्रांनो,देशात डिजिटलायझेशनमुळे बँक खात्यांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. लोक आता रोख रकमेऐवजी बँकेत पैसे ठेवणे पसंत करतात. लोक बँकांमध्ये लाखो आणि कोट्यवधी रुपये जमा करत आहेत. हे पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी, रिझर्व्ह बँकेने बचत खाती, बँक लॉकर्स आणि एफडीबाबत काही नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. सर्व बँकांना हे नियम पाळण्यास सांगण्यात आले आहे.Reserve Bank of India new Guideline
रिझर्व्ह बँकेने सर्व बँकांना एक परिपत्रक पाठवून एक महत्त्वाची सूचना दिली आहे. ही सूचना सर्व बँकांसाठी अनिवार्य आहे. लोकांच्या समस्या कमी करण्यासाठी रिझर्व्ह बँकेने हे मोठे पाऊल उचलले आहे.Reserve Bank of India new Guideline
रिझर्व्ह बँकेच्या अलीकडील परिपत्रकानुसार, बँक फॉर्ममध्ये काही बदल होणार आहेत. या नवीन आदेशाची माहिती लोकांना देण्याचे निर्देशही आरबीआयने बँकांना दिले आहेत.Reserve Bank of India new Guideline
आरबीआयची सर्व बँकांसाठी नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे
रिझर्व्ह बँकेने अलिकडेच एक परिपत्रक जारी केले आहे ज्यामध्ये सर्व बँका आणि बिगर-बँकिंग वित्तीय संस्थांना बँक खात्यांसाठी नामनिर्देशित व्यक्ती नियुक्त करण्यास सांगितले आहे. आरबीआयने बँकांना सर्व नवीन आणि जुन्या ग्राहकांच्या एफडी आणि बचत खात्यांवर नामांकित व्यक्तीची व्यवस्था करण्याचे निर्देश दिले आहेत. ग्राहकांच्या कुटुंबातील सदस्यांना कोणत्याही अडचणीपासून संरक्षण देणे हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.Reserve Bank of India new Guideline
बहुतेक खात्यांना नामांकन नसते
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने एफडी, बचत खाते आणि सेफ लॉकर खातेधारकांसाठी नॉमिनी नियुक्त करण्याचे निर्देश दिले आहेत. नामनिर्देशित व्यक्ती हा खात्याचा कायदेशीर वारस असतो, जो खातेधारकाच्या मृत्यूनंतर कुटुंबाला मदत करेल. आरबीआयच्या परिपत्रकात असेही नमूद केले आहे की अनेक ग्राहकांच्या खात्यात नामांकित व्यक्ती नसतात.Reserve Bank of India new Guideline
आरबीआयने परिपत्रक का जारी केले?
आरबीआयने असे निरीक्षण नोंदवले की अनेक खातेधारकांना नामनिर्देशित व्यक्ती नाही. जेव्हा खातेदाराचा मृत्यू होतो तेव्हा त्याच्या कुटुंबाला जमा केलेले पैसे मिळविण्यात अनेक अडचणी येतात. जर खात्यात नामनिर्देशित व्यक्ती असेल तर तो कायदेशीर वारस बनतो आणि खातेधारकाच्या मृत्यूनंतर, त्या सदस्याला कोणत्याही गुंतागुंतीच्या प्रक्रियेशिवाय मालमत्ता सहज मिळते.Reserve Bank of India new Guideline
लोकांना माहिती पुरविली पाहिजे
आरबीआयच्या परिपत्रकात स्पष्ट करण्यात आले आहे की सर्व बँका, मग ते अनुसूचित व्यावसायिक बँका असोत, प्राथमिक बँका असोत, सहकारी बँका असोत किंवा बिगर-बँकिंग वित्तीय संस्था असोत, त्यांना नामनिर्देशनाशी संबंधित सूचनांचे पालन करावे लागेल. लोकांना नॉमिनीचे फायदे समजावून सांगणे आणि माहिती देणे ही बँकांची जबाबदारी आहे.Reserve Bank of India new Guideline
ग्राहक सेवा समिती किंवा संचालक मंडळाच्या नामनिर्देशित व्यक्तीची स्थिती वेळोवेळी आरबीआयच्या नियमांनुसार तपासली जाईल. त्याचा तिमाही प्रगती अहवाल DAKSH पोर्टलवर उपलब्ध करून दिला जाईल. ही प्रक्रिया ३१ मार्चपासून सुरू होईल.Reserve Bank of India new Guideline
फॉर्ममध्ये बदल होईल
खाते उघडण्यासाठी भरावयाच्या फॉर्ममध्ये काही बदल केले जातील. आरबीआयच्या नवीन नियमांनुसार, फॉर्ममध्ये एक पर्याय दिला जाईल ज्याद्वारे ग्राहक आपला नॉमिनी निवडू शकेल. याशिवाय, त्यांना फॉर्ममध्ये नामांकन नाकारण्याचा पर्याय देखील असेल. यासाठी एक विशेष मोहीमही राबवली जाईल.Reserve Bank of India new Guideline
नामांकित व्यक्ती कोण आहे आणि त्याचे फायदे काय आहेत?
कोणत्याही खात्यातील नामांकित व्यक्ती म्हणजे खातेधारक त्याच्या इच्छेनुसार निवडलेली व्यक्ती. जेव्हा खातेधारकाचा मृत्यू होतो तेव्हा त्याच नामांकित व्यक्तीला खात्याचे पैसे मिळतात. खातेधारकाच्या मृत्यूनंतर, नामांकित व्यक्तीला पैसे मिळणे सोपे होते आणि तो कधीही त्याचे नामांकन बदलू शकतो.
जर नामनिर्देशित व्यक्ती नसेल तर अनेक समस्या आहेत.
जर एखाद्या खातेधारकाच्या बँक खात्यात नामांकित व्यक्ती नसेल, तर त्याच्या मृत्यूनंतर त्याच्या कुटुंबातील सदस्यांना खूप अडचणींना तोंड द्यावे लागते. खात्याच्या मालमत्तेवर नियंत्रण मिळविण्यासाठी त्यांना दीर्घ प्रक्रियेतून जावे लागते. जर नामनिर्देशित व्यक्ती असेल तर कुटुंबातील कोणताही सदस्य या कायदेशीर अडचणींपासून वाचू शकतो. नामनिर्देशित व्यक्ती खातेधारकाचे पैसे त्याच्या पत्त्याद्वारे, बँक तपशीलांद्वारे आणि ओळखपत्राद्वारे काढू शकते.
जर नामनिर्देशित व्यक्ती नसेल तर बँकेतून पैसे काढण्यात कायदेशीर अडथळे येऊ शकतात. एखाद्याच्या मृत्यूनंतर, त्याच्या मालमत्तेवरून कुटुंबात वाद होऊ शकतात. प्रत्येकजण स्वतःला वारस म्हणून सिद्ध करण्याचा प्रयत्न करतो आणि न्यायालयात जातो, जिथे खटला वर्षानुवर्षे चालू शकतो. म्हणून, रिझर्व्ह बँकेच्या सूचनांनुसार, खात्यात एक नामनिर्देशित व्यक्ती नियुक्त करणे आवश्यक आहे.Reserve Bank of India new Guideline